Zaciskanie zębów i zgrzytanie to częste mimowolne reakcje na złość, strach lub stres. U niektórych osób reakcja ta powtarza się wielokrotnie w ciągu dnia, nawet jeśli nie reagują na bezpośredni stresor. To mimowolne zgrzytanie zębami nazywane jest bruksizmem.
Bruksizm może wystąpić na jawie lub we śnie, ale ludzie znacznie rzadziej zdają sobie sprawę, że zgrzytają zębami podczas snu. Ze względu na siłę wywieraną podczas epizodów bruksizmu podczas snu, schorzenie to może stanowić poważne ryzyko dla zdrowia zębów i szczęki i może wymagać leczenia w celu zmniejszenia jego skutków.
Bruksizm objawia się zgrzytaniem i podświadomym zaciskaniem zębów
Większość bruksizmu podczas snu ma miejsce na początku cyklu snu , podczas 1. i 2. fazy snu innego niż REM. Niewielki procent epizodów może wystąpić podczas snu REM.
To normalne, że osoby zgrzytające zębami w nocy nie są świadome takiego zachowania, chyba że zostanie o tym poinformowany przez członka rodziny lub partnera w łóżku. Niektóre objawy mogą jednak wskazywać na bruksizm senny.
Ból szczęki i szyi to dwie częste oznaki zgrzytania zębami. Ból pojawia się na skutek napięcia tych mięśni podczas epizodów bruksizmu. Kolejnym potencjalnym objawem są poranne bóle głowy przypominające napięciowe bóle głowy. Niewyjaśnione uszkodzenie zębów może być również oznaką nocnego zaciskania i zgrzytania zębami.
Długoterminowe konsekwencje bruksizmu podczas snu mogą obejmować znaczne uszkodzenie zębów. Zęby mogą stać się bolesne, zniszczone i ruchome. Uszkodzeniu mogą również ulec korony, wypełnienia i implanty zębów. Zgrzytanie zębami może zwiększać ryzyko problemów ze stawem łączącym dolną szczękę z czaszką, zwanym stawem skroniowo-żuchwowym (TMJ). Może to powodować trudności w żuciu, chroniczny ból szczęki, odgłosy trzaskania lub klikania, blokowanie szczęki i inne powikłania. Nie u każdego pacjenta z bruksizmem sennym skutki będą poważne. Stopień nasilenia objawów i długoterminowe konsekwencje zależą od siły zgrzytania, ustawienie zębów danej osoby, jej dieta oraz to, czy cierpi na inne schorzenia, które mogą wpływać na zęby, takie jak refluks żołądkowo-przełykowy.
Nocne zgrzytanie zębami oraz zaciskanie górnej i dolnej szczęki może mieć szereg konsekwencji dla zdrowia. Nowe badania pokazują, że określone kształty i umiejscowienie zębów mogą prowadzić do problemów ze stawami skroniowo-żuchwowymi w wyniku bruksizmu.
Około 15% populacji zgrzyta zębami podczas snu. Problem szczególnie często występuje u osób młodszych. Uważa się, że często ogromny nacisk wywierany na powierzchnie zębów i szczęki powoduje różne problemy zdrowotne zębów, a także może powodować ból mięśni szczęki i bóle głowy. Naukowcy badają, jak duży wpływ może mieć bruksizm na struktury stawu skroniowo-żuchwowego. Badania opierają się na teorii, że określone kombinacje kształtu zęba i umiejscowienia zęba podczas zgrzytania mają wpływ na obciążenie mechaniczne stawu skroniowo-żuchwowego i dlatego mogą być uważane za czynnik ryzyka chorób stawów skroniowo-żuchwowych.
Do badań wykorzystano najnowocześniejszy komputerowy model obszaru narządu żucia, w skład którego wchodzą struktury kostne, chrzęstne i mięśniowe. Takie modele komputerowe można wykorzystać do zbadania zagadnień badawczych, gdy bezpośrednie badania na pacjentach nie są wykonalne ze względów etycznych. Przedmiotem badań było oddziaływanie dwóch czynników, które zbiegają się w zjawisku bruksizmu. Pierwszym z nich jest kształt chorego zęba, a dokładniej kąt nachylenia guzka zębowego, który podczas szlifowania styka się z jego przeciwległym numerem. Drugim jest lokalizacja kontaktu zębów podczas dynamicznego ruchu szlifującego.
Wyniki pokazały, że zarówno nachylenie, jak i lokalizacja powierzchni zużycia mają wpływ na wytrzymałość obciążenia mechanicznego stawu skroniowo-żuchwowego. Obecnie prowadzone będą dalsze badania, w połączeniu z badaniami klinicznymi, w celu ustalenia, czy odkrycie to można uwzględnić w opracowywaniu interwencji terapeutycznych w leczeniu bruksizmu podczas snu.
Z naszego doświadczenia wiemy, że jest to problem, z którym zmaga się coraz więcej osób. Odwiedzający nas Pacjenci, którzy zgrzytają zębami lub je zaciskają, często nie są świadomi tej przypadłości. Nawyk ten jest trudny do samodzielnego kontrolowania lub wykrycia zwłaszcza, że występuje głównie nocą podczas snu.
Dlaczego zgrzytam zębami w nocy?
Na ryzyko bruksizmu podczas snu wpływa wiele czynników, dlatego określenie jednej przyczyny zgrzytania zębami może być trudne. To powiedziawszy, pewne czynniki ryzyka są powiązane z większym prawdopodobieństwem bruksizmu podczas snu.
Wysoki poziom stresu
Stres jest jednym z najważniejszych czynniki ryzyka. Zaciskanie zębów w obliczu negatywnych sytuacji jest częstą reakcją, która może przenosić się na epizody bruksizmu sennego. Uważa się również, że zgrzytanie zębami wiąże się z wyższym poziomem lęku .
Genetyka
Naukowcy ustalili, że bruksizm senny ma podłoże genetyczne i może występować rodzinnie. Aż połowa osób cierpiących na bruksizm senny ma bliskiego członka rodziny, który również cierpi na tę chorobę.
Nieregularne wzorce snu
Epizody zgrzytania zębami wydają się być powiązane ze zmieniającymi się wzorcami snu. Większość zgrzytania zębami poprzedzona jest zwiększoną aktywnością mózgu i układu krążenia. To może wyjaśniać znalezione powiązania pomiędzy bruksizmem sennym a obturacyjnym bezdechem sennym, który powoduje przejściowe przerwy w śnie spowodowane przerwami w oddychaniu.
Styl życia
Wiele innych czynników są powiązane z bruksizmem podczas snu, w tym paleniem papierosów , spożywaniem alkoholu , spożyciem kofeiny , depresją i chrapaniem . Konieczne są dalsze badania, aby lepiej zrozumieć potencjalne powiązania i wpływ tych czynników na bruksizm podczas snu.
Leki
Badania sugerują, że niektóre leki, w tym selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), amfetaminy i leki przeciwpsychotyczne, mogą zwiększać ryzyko bruksizmu podczas snu. Ważne jest, aby omówić z lekarzem dawkowanie i potencjalne skutki uboczne jakichkolwiek leków.
Leczenie bruksizmu
Nasza wiedza i doświadczenie zdobyte na licznych kursach poświęconych leczeniu bruksizmu, pozwalają nam już podczas tradycyjnej wizyty kontrolnej zdiagnozować tę chorobę, a także zaproponować indywidualny sposób leczenia.
Nieleczony bruksizm może prowadzić do poważnych konsekwencji, dlatego warto wcześnie przeprowadzić prawidłową diagnostykę oraz rozpocząć leczenie. Dzięki temu możliwe jest zapobieganie takim problemom jak:
- bóle głowy,
- dolegliwości z kręgosłupem,
- słuchem, wzrokiem,
- całkowite lub częściowe starcie własnych zębów, koron zębowych,
- rozchwianie zębów w szczęce, co w niektórych przypadkach może prowadzić do ich utraty.
Jedną z najczęściej stosowanych metod jest nałożenie tzw. szyn relaksacyjnych. Szyny to przezroczyste nakładki na zęby, które redukują i uniemożliwiają ich zaciskanie. Każdą z nakładek zawsze wykonujemy indywidualne do danego przypadku. W tym celu pobierany jest odpowiedni wycisk, a cała szyna jest nasuwana na zęby górne i chroni je przed tarciem o zęby dolne.
Zdarza się, że przypadek wymaga wykonania korekty uzębienia. Gdy u Pacjentów ułożenie zębów względem siebie sprzyja zgrzytaniu, nasi doświadczeni stomatolodzy korygują guzki zębowe odpowiednimi wypełnieniami lub koronami protetycznymi, aby szczęki mogły swobodnie przemieszczać się względem siebie.
Wskazówki dotyczące opieki domowej, jak radzić sobie z bruksizmem podczas snu
Kilka wskazówek dotyczących pielęgnacji domowej może pomóc w zapobieganiu i łagodzeniu podrażnień zębów, szczęki i szyi w wyniku bruksizmu sennego:
- Unikaj twardych pokarmów, takich jak orzechy, popcorn i wiele twardych cukierków
- Zachowaj ostrożność w przypadku masła orzechowego i innych lepkich potraw, które są trudne do przeżucia
- Nie żuj gumy
- Dostosuj pozycję do spania lub poduszkę, aby uzyskać dodatkowe wsparcie głowy i szyi
Ćwiczenia takie jak joga twarzy pomagają niektórym osobom zmniejszyć ból szczęki lub szyi. Relaksacja twarzy i masaż okolicy głowy i szyi mogą dodatkowo zmniejszyć napięcie mięśni. Dużą ulgę mogą przynieść masaż transbukalny czyli terapia wykonywana wewnątrz naszej jamy ustnej mająca na celu redukcję napięcia mięśni, ścięgien oraz stawu skroniowo-żuchwowego.